O πόνος στη νόσο Πάρκινσον

 
 

Ένα από τα πιο υποεκτιμημένα συμπτώματα της νόσου
 
Ο πόνος στη νόσο Πάρκινσον είναι ένα από τα πιο κοινά μη κινητικά συμπτώματα της νόσου με δυσμενείς επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών.

 
 
Ο James Parkinson το 1817 αναγνώρισε ότι το αίσθημα του πόνου μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και στα πιο πρώιμα στάδια της νόσου ενώ συχνά μπορεί να προηγείται πολλά χρόνια πριν την εκδήλωση των κινητικών συμπτωμάτων, όπως του τρόμου και της βραδυκινησίας.
Σύμφωνα με την IASP (International Association for the Study of Pain), ως πόνος ορίζεται «η δυσάρεστη αισθητική και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με πραγματική ή δυνητική ιστική βλάβη, ή όπως την περιγράφει ο ασθενής επί παρουσίας τέτοιας βλάβης». Όπως γίνεται αντιληπτό από τον ορισμό, στον πόνο υπεισέρχεται το υποκειμενικό στοιχείο: πόνος είναι αυτό που ο καθένας περιγράφει ως πόνο.
Ταξινόμηση του πόνου στη ΝΠ
 
Ο πόνος στη Νόσο Πάρκινσον περιλαμβάνει πέντε διαφορετικές κατηγορίες:
  • μυοσκελετικό,
  • ριζιτικό/ νευροπαθητικό,
  • πόνο που σχετίζεται με δυστονία,
  • κεντρικό ή πρωτογενές πόνο
  • πόνο που σχετίζεται με την ακαθησία.
Μια άλλη κατηγοριοποίηση του πόνου είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα σε:
  • Αλγαισθητικό πόνο: Ο πόνος που προέρχεται από πραγματική ή επαπειλούμενη βλάβη σε άλλους ιστούς, πλην του νευρικού.
  • Νευροπαθητικό πόνο: Ο πόνος που προκαλείται από βλάβη του σωματοαισθητικού νευρικού συστήματος.
Οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον μπορεί να αισθανθούν πόνο που εντάσσεται δυνητικά σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες. Ο πόνος στη νόσο Πάρκινσον μπορεί, βέβαια, να σχετίζεται και με συνυπάρχοντα νοσήματα, όπως π.χ. η οστεοαρθρίτιδα, είτε προβλήματα στη σπονδυλική στήλη, ενώ είναι εξαιρετικά σημαντικό  εάν ανταποκρίνονται στη ντοπαμινεργική θεραπεία ή όχι.
Περιγραφή του πόνου στη ΝΠ
 
Πρωτοπαθές ή κεντρικό άλγος
 
Το πρωτοπαθές άλγος στη ΝΠ θεωρείται ότι είναι κεντρικής αιτιολογίας, δηλαδή άμεση συνέπεια της ίδιας της ασθένειας. Υποστηρίζεται ότι ο κεντρικός πόνος οφείλεται στη δυσλειτουργία των ντοπαμινοεξαρτώμενων κέντρων του αυτονόμου νευρικού συστήματος, τα οποία ρυθμίζουν τους ανασταλτικούς μηχανισμούς του άλγους. Αυτή η δυσλειτουργία στα βασικά γάγγλια μεταβάλλει πιθανώς την επεξεργασία των επώδυνων ερεθισμάτων. Ο πρωτοπαθής πόνος στη ΝΠ παρουσιάζει πολλά “νευροπαθητικά στοιχεία” και η κλινική του έκφραση ποικίλλει, περιλαμβάνοντας χαρακτήρες όπως κάψιμο, μυρμήγκιασμα, μούδιασμα και κνησμό.
 
Μυοσκελετικό άλγος
 
Άλγος μυοσκελετικής προέλευσης έχει περιγραφεί στη ΝΠ και είναι ο πλέον συχνός τύπος πόνου που αναφέρεται από τους ασθενείς. Το μυοσκελετικό άλγος προέρχεται από προβλήματα στους μύες ή/και του σκελετού και είναι ένας πόνος που προέρχεται συνήθως από μη φυσιολογική στάση του σώματος, δυσκαμψία, επώδυνη δυστονία ή ακόμα και λόγω ακινησίας εξαιτίας των κινητικών διακυμάνσεων. Περιλαμβάνει άλγος που προέρχεται από μυϊκές, αρθρικές ή λόγω στάσης αιτίες, συμπεριλαμβανομένων των μυϊκών κραμπών. Μυϊκές κράμπες παρουσιάζονται συνήθως στο λαιμό, στο άνω άκρο ή στους παρασπονδυλικούς μύες, ενώ άλγος στις αρθρώσεις εμφανίζεται πιο συχνά στον ώμο, το ισχίο, το γόνατο και τον αστράγαλο.
 
Ριζιτικός πόνος
 
Είναι ο πόνος κατά μήκος της αισθητικής εννεύρωσης μιας ρίζας. Σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, οι ασθενείς με ΝΠ υποφέρουν πιο συχνά από ριζιτικά άλγη. Αυτό οφείλεται σε βλάβες της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, συνήθως εξαιτίας κακής στάσης σώματος, κύφωσης, ακινησίας ή καθήλωσης σε αναπηρικό αμαξίδιο. Ο ριζιτικός πόνος είναι τυπικά νευροπαθητικός. Συνεπώς, η ενδελεχής νευρολογική εξέταση και ο απεικονιστικός ή νευροφυσιολογικός έλεγχος θα μπορούσε να αποκαλύψει την προσβολή μιας ρίζας.
 
Πόνος σχετιζόμενος με τις κινητικές διακυμάνσεις
 
Κινητικές και μη κινητικές διακυμάνσεις συμβαίνουν με την εξέλιξη της ΝΠ, οφείλονται στη θεραπεία με λεβοντόπα και σχετίζονται με την ώρα λήψης αυτής. Οι διακυμάνσεις μπορούν γενικά να ταξινομηθούν σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες: wearing OFF διακυμάνσεις (η διάρκεια της ευεργετικής επίδρασης της κάθε δόσης λεβοντόπα γίνεται σταδιακά μικρότερη), delayed ON / no ON διακυμάνσεις (το μεσοδιάστημα μεταξύ της λήψης λεβοντόπα και το κλινικό αποτέλεσμα καθυστερεί ή είναι εντελώς απόν) και τυχαίες ON-OFF διακυμάνσεις.
Ενδέχεται να προκύψουν, επίσης, διαφορετικά είδη υπερκινησιών ή δυστονίας. Οι υπερκινησίες περιλαμβάνουν ακούσιες κινήσεις του ασθενή, ενώ η δυστονία χαρακτηρίζεται από ακούσιες μυϊκές συσπάσεις των μυών. Οι δυστονικοί σπασμοί είναι ένα από τα πιο επίπονα συμπτώματα που ένας ασθενής με ΝΠ μπορεί να παρουσιάσει. Μπορεί να είναι σύντομοι, διάρκειας λίγων λεπτών, ή παρατεταμένοι, διάρκειας ωρών, ή ακόμα και να είναι συνεχείς χωρίς βελτίωση παρά τις θεραπευτικές προσπάθειες.
 
Άλγος που σχετίζεται με ανησυχία/ακαθησία
 
Ανησυχία είναι ένα συχνό φαινόμενο σε ασθενείς με ΝΠ. Υπάρχουν δύο διαφορετικές μορφές ανησυχίας που σχετίζονται με άλγος: Tο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και η ακαθησία.
Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών (ΣΑΠ) είναι μια αισθητικο-κινητική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια ακατανίκητη ανάγκη για συνεχή κίνηση, συνοδευόμενη από παραισθησίες ή δυσαισθησίες. Τα συμπτώματα του συνδρόμου επιδεινώνονται σε κατάσταση ηρεμίας ή κατά τη διάρκεια περιόδων αδράνειας, με κορύφωση τη νύχτα και ανακουφίζονται με την κίνηση. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι συχνό στη ΝΠ και συχνά σχετίζεται με άλγος των κάτω άκρων.
 
Η ακαθησία αρχικά αφορά κυρίως στα κάτω άκρα αλλά μπορεί και να επεκτείνεται σε ολόκληρο το σώμα, ενώ ο ασθενής ανακουφίζεται με κινητικές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα μέσα στο δωμάτιο ή απλά η έγερση από το κρεβάτι. Η διαφορά με το ΣΑΠ είναι ότι δεν υπάρχει συνοδή αισθητική διαταραχή στα άκρα. Η ακαθησία στη ΝΠ είναι γνωστό ότι παρουσιάζεται στη ΝΠ ακόμη και στο προκινητικό στάδιο.
 
Άτυπες παραλλαγές
 
Νυκτερινός πόνος: είναι πόνος που μπορεί να σχετίζεται με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είτε με τις περιοδικές κινήσεις των άκρων, που συχνά συνοδεύει το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της νύχτας οι ασθενείς με ΝΠ μπορεί να υποφέρουν από ακινησία, εξαιτίας μεγάλου χρονικού διαστήματος από την τελευταία δόση λεβοντόπα.
 
Στοματοπροσωπικός πόνος: μπορεί να περιλαμβάνει άλγος της κροταφογναθικής άρθρωσης, εξαιτίας τριγμού των οδόντων ή μπορεί να είναι μέρος ενός σύνδρομου που ονομάζεται σύνδρομο καυσαλγίας στόματος που χαρακτηρίζεται από πόνο ή αίσθημα καύσου του στόματος, με ή χωρίς αλλαγή της γεύσης.
 
Ανεξήγητος πόνος κάτω άκρων: αυτός ο τύπος πόνου περιγράφεται ως επίμονο άλγος στο πόδι που μπορεί να είναι ετερόπλευρο ή αμφοτερόπλευρο, εμφανίζεται στους άντρες και συνήθως παρουσιάζεται σε προχωρημένη ΝΠ. Οι ασθενείς περιγράφουν τον πόνο ως εσωτερικό, αρχικά από το πρόσθιο τμήμα του μηρού. Η απεικόνιση της σπονδυλικής στήλης είναι φυσιολογική.
 
Θεραπευτική προσέγγιση
 
Σε ό,τι αφορά τη θεραπευτική προσέγγιση, ενώ δεν υπάρχουν ακόμη κατευθυντήριες οδηγίες και θεραπευτικοί αλγόριθμοι, η σωστή διάγνωση του τύπου πόνου αλλά και της ακριβούς αιτιολογίας είναι σημαντική καθώς έτσι θα καθοριστεί η θεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς. Πόνος μη σχετιζόμενος με τη ΝΠ, όπως για παράδειγμα η οστεοαρθρίτιδα, αντιμετωπίζεται βάσει των ισχυόντων για το νόσημα κατευθυντήριων οδηγιών. Το άλγος σχετιζόμενο με τις κινητικές διακυμάνσεις αντιμετωπίζεται με σωστότερη ρύθμιση της αγωγής με λεβοντόπα ή ντοπαμινεργικούς αγωνιστές, που σκοπό έχει τη μείωση των κινητικών διακυμάνσεων. Έτσι, τροποποίηση της δοσολογίας, των ωρών λήψης του φαρμάκου ή της οδού χορήγησής τους είναι συχνά απαραίτητα. Τα οπιοειδή είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία πολλών μορφών χρόνιου πόνου. Ωστόσο, η χρήση των οπιοειδών μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα, η οποία παρουσιάζεται έως και στο 80% των ασθενών. Η συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων στη διαχείριση του άλγους στη ΝΠ είναι υψίστης σημασίας. Για παράδειγμα οι συνεδρίες φυσιοθεραπείας, η εργοθεραπεία, ο ιατρικός βελονισμός μπορεί να βελτιώσουν σημαντικά το άλγος και τις κράμπες που συνδέονται με μυοσκελετικό και ριζιτικό πόνο.
Συμπερασματικά, oι μελέτες δείχνουν ότι:
 
-Οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον εμφανίζουν υπερευαισθησία στον πόνο (υπεραλγησία).
-Υψηλότερη υπεραλγησία κατά τη διάρκεια περιόδων εκτός θεραπείας.
-Τα δεδομένα υποστηρίζουν την ανεπάρκεια ντοπαμίνης ως έναν υποκείμενο μηχανισμό
-Η υπεραλγησία θα μπορούσε να συμβάλλει στην εμφάνιση/ένταση του κλινικού πόνου στη νόσο Πάρκινσον.
 
Πηγή: ΕΝΕ, IASP
 
‹‹ Επιστροφή στη λίστα δημοσιεύσεων
 
 
 

Επικοινωνία

 
Καντάνου 54 & Σμυριλίου
71303 Ηράκλειο Κρήτης
 

Επικοινωνία

 

Φόρμα Επικοινωνίας

 

Υπηρεσίες

 
Καντάνου 54 & Σμυριλίου
71303 Ηράκλειο Κρήτης

Φόρμα Επικοινωνίας

 
 
 

© 2024 NeuroCrete Ηράκλειο Κρήτης
-Ειδικός Νευρολόγος Γιακουμάκης Εμμανουήλ MD, MSc