Η συχνότητα της σε άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών είναι 5%. Διπλασιάζεται κάθε 5 χρόνια και αγγίζει το 30% σε άτομα μεγαλύτερα των 90 ετών, ενώ οι γυναίκες εμφανίζονται να προσβάλλονται συχνότερα σε σχέση με τους άντρες.

 

Υπολογίζεται ότι περίπου το 1/3 των ανθρώπων άνω των 85 ετών έχει Νόσο Alzheimer. Στην Ελλάδα πάσχουν δηλαδή τουλάχιστον 150.000 άτομα από την νόσο. Είναι η 4η αιτία θανάτου μετά τα καρδιακά νοσήματα, τον καρκίνο και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Ο όρος άνοια αποτελεί μία «ομπρέλα» κάτω από την οποία ανευρίσκονται διάφορες μορφές. Η συχνότερη μορφή άνοιας είναι η νόσος του Alzheimer (65% των ασθενών) ενώ το 15% των περιπτώσεων οφείλεται σε αγγειακές βλάβες του εγκεφάλου (αγγειακή άνοια). Ακολουθούν μορφές άνοιας που οφείλονται σε εναποθέσεις παθολογικών ουσιών στον εγκέφαλο όπως τα σωμάτια Lewy, η μετωποκροταφική άνοια και τέλος μορφές άνοιας που συνοδεύουν διάφορες άλλες εκφυλιστικές παθήσεις του εγκεφάλου όπως τη νόσο Πάρκινσον.

 

Σε αρκετές περιπτώσεις προηγείται μία περίοδος ήπιας γνωστικής διαταραχής (MCI), η οποία χαρακτηρίζεται από υποκειμενική και αντικειμενική διαταραχή των νοητικών λειτουργιών, χωρίς να πληρούνται τα κριτήρια διάγνωσης άνοιας και χωρίς να έχει ακόμη επηρεαστεί η καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου. Ένα ποσοστό αυτών των ασθενών θα προχωρήσει τα επόμενα έτη σε κλινική άνοια, με ρυθμό περίπου 10% κάθε χρόνο.

 

Για το λόγο αυτό θεωρείται επιβεβλημένη η σωστή διάγνωση της νόσου καθώς διαφορετικοί τύποι ανοιών, εμφανίζουν διαφορετική συμπτωματολογία και ανταποκρίνονται διαφορετικά στις υπάρχουσες θεραπείες.

Πρόκειται για μία νόσο με βραδεία εξέλιξη, ενώ η έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να έχει διάφορες μορφές.

Τα συχνότερα συμπτώματα που παρατηρεί τόσο ο ίδιος ο ασθενής αλλά και οι συγγενείς αφορούν:

Στο τελικό στάδιο ο ασθενής δεν μιλάει, δεν καταλαβαίνει, είναι σε ψυχοκινητική διέγερση, δεν μπορεί να ντυθεί ή να φάει μόνος του, δεν μπορεί να μετακινηθεί και καθηλώνεται στο κρεβάτι.

Με βάση τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα, η άνοια αποτελεί αποτέλεσμα γενετικής προδιάθεσης, η οποία υπό την επίδραση των κατάλληλων περιβαλλοντικών παραγόντων οδηγεί στην εκδήλωση της νόσου. 

 

Επιστημονικά τεκμηριωμένοι παράγοντες κινδύνου είναι το αλκοόλ, η έλλειψη βιταμίνης B12 ή φυλλικού οξέος, η υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα (υποθυρεοειδισμός). Αντίθετα καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστεριναιμία οδηγούν στην εκδήλωση συγκεκριμένων μορφών άνοιας όπως η αγγειακή.

Η πρόληψη της νόσου αφορά τη μείωση των παραγόντων κινδύνου που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο. Τα τελευταία χρόνια διατυπώθηκε από επιστημονικούς κύκλους η έννοια της νοητικής άσκησης, της νοητικής ενδυνάμωσης, σύμφωνα με την οποία ένας εγκέφαλος σε εγρήγορση θεωρείται περισσότερο προστατευμένος για την εκδήλωση της νόσου. Όπως λέγεται στην καθημερινότητα, «χρησιμοποίησε τον ή θα τον χάσεις».

Απαιτείται λεπτομερής εξέταση από Νευρολόγο, ο οποίος θα συστήσει ανάλογα με το προφίλ του κάθε ασθενή μια σειρά εξετάσεων, όπως πλήρη αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, εξέταση του θυρεοειδή αδένα, της βιταμίνη Β12, του φυλλικού οξέος κ.α. Παράλληλα θα προβεί στη διενέργεια ειδικών νευροψυχολογικών μετρήσεων με διάφορες κλίμακες και ανάλογα θα κρίνει εάν ο ασθενής χρειάζεται απεικόνιση εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

 

Σημειώνεται ότι πολύ συχνά τα συμπτώματα του ασθενούς μπορούν να εξηγηθούν από την ύπαρξη άλλου νευρολογικού ή παθολογικού νοσήματος ή από τη λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν τις γνωστικές λειτουργίες.

Δυστυχώς έως και σήμερα δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπευτική παρέμβαση για τη νόσο.

 

Δεν είναι διαθέσιμη κάποια θεραπεία, που να διακόπτει την εκφύλιση των νευρικών κυττάρων ή να αναδομεί τον κατεστραμμένο νευρικό ιστό. Υπάρχουν, ωστόσο, αρκετές συμπτωματικές θεραπείες, που δρουν ενισχύοντας την νευρωνική λειτουργία. Σκοπός των θεραπειών αυτών είναι η επιβράδυνση της νοητικής έκπτωσης όσο γίνεται περισσότερο.

 

Καθοριστικό ρόλο επίσης κατέχει η εκπαίδευση του ασθενούς αλλά πολύ περισσότερο των φροντιστών - συγγενών του σε ειδικά θέματα της νόσου που θα απασχολήσουν στο μέλλον την καθημερινότητα και των δύο. Βασικοί κανόνες όπως να μη μαλώνουμε τον ασθενή και να μην τον τιμωρούμε, να σεβόμαστε τις παλιές συνήθειες του, να ζητάμε τη γνώμη του (π.χ. τι θέλει να φάει), να του δίνουμε χρόνο σε ότι κάνει είναι κάποια από τα πολλά θέματα στα οποία θα πρέπει να εστιάσουν οι άνθρωποι που είναι δίπλα στον ασθενή για να αντέξουν και να μπορούν να ανταποκριθούν στο ψυχολογικό φορτίο της νόσου που στα τελικά στάδια πολλές φορές γίνεται αφόρητο.

Δες περισσότερα...Διατροφή και άνοια